تحلیل کیفیت عرفانیِ زبان در منظومه‌های عطار

author

Abstract:

عینیت‌گرایی پوزیتیویستی رهیافت غالب زبان علم در قرن بیستم است. همین امر مشکلاتی را در تحلیل زبان دین، که با امر قدسی و غیر‌تجربی سر و کار دارد، ایجاد کرده است. تحلیل گزاره‌های دینی با معیار تحقق‌پذیری، که فقط گزاره‌هایی را معنادار می‌داند که ما‌به‌ازای خارجی دارند، باعث شده تا زبان دین و عرفان نوعی زبان مهمل با گزاره‌های کذب تلقی شود. این زبان قواعد و بازی خاص خود را دارد که پی‌ بردن به آن مستلزم نوعی نگاه پدیدارشناختی و ماهوی است. در این پژوهش، ضمن تعریف عرفان و تقلیل آن به تجربة عرفانی، شاخصه‌ها و نمودهای آن در زبان نشان داده شده است که محمل و بستر هرگونه ارتباط است. به این منظور منظومه‌های عطار (الهی‌نامه، منطق‌الطیر، و مصیبت‌نامه) بررسی شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که زبان عرفانی منظومه‌های عطار پیش از آن‌که کیفیتی متناقض و تمثیلی در معنای رمزی عرفان داشته باشد، کیفیتی تعلیمی و آگاهانه دارد و در بیش‌تر موارد هنوز به شاخصة تجربة عرفانی نرسیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل کیفیت عرفانیِ زبان در منظومه های عطار

عینیت گرایی پوزیتیویستی رهیافت غالب زبان علم در قرن بیستم است. همین امر مشکلاتی را در تحلیل زبان دین، که با امر قدسی و غیر تجربی سر و کار دارد، ایجاد کرده است. تحلیل گزاره های دینی با معیار تحقق پذیری، که فقط گزاره هایی را معنادار می داند که ما به ازای خارجی دارند، باعث شده تا زبان دین و عرفان نوعی زبان مهمل با گزاره های کذب تلقی شود. این زبان قواعد و بازی خاص خود را دارد که پی بردن به آن مستلز...

full text

نظریۀ اخلاق عرفانی عطار نیشابوری

در این نوشتار درصددیم اخلاق عرفانی عطار را در قالب یک نظریۀ اخلاقی منسجم تبیین سازیم تا براساس آن ملاک تعیین ارزش اخلاقی افعال از نظر وی مشخص شود. بررسی و تأمّل در اشعار عطار بیان‌گر آن است که سه نظریۀ متعارف اخلاق هنجاری یعنی نتیجه­گرایی، وظیفه­گرایی و فضیلت­گرایی از دل آثار او استخراج­پذیر است، امّا این سه نظریه هم با برخی مبانی خداشناختی و انسان­شناختی اخلاق عرفانی عطار و هم با یکدیگر سازگار ن...

full text

اَشکال تقابل‌های عرفانی در غزلیات عطار

چکیده: متناقض­نما به عنوان یکی از ویژگی­های بارز کلام عطار، برآمده از تجربیات و مکاشفات عمیق درونی اوست که در پی فراتر رفتن او از دنیای مادی و مواجه با حقایق برتر به‌دست می­آید. گستره عرفان عطار بسیاری از حقایقی را که ما آن­ها را در تضاد هم می­بینیم درکنار هم تعریف می­کند و زبان عرفان که گویای ناب­ترین لحظات عارف است در پی خصلت­ متناقض­نمای تجربه عرفانی، پارادوکسیکال می‌شود. به این ترتیب ﺗﺄمل د...

full text

بررسی و تحلیل ویژگیهای زبان عرفانی در معارف بهاء ولد

کتاب معارف، مجموعه مواعظ، سخنان و نوعی یادداشتهای روزانه سلطان العلما بهاء ولد است که در آن، تجربه های روحانی مولف به شکل و زبانی خاصی بیان شده است. بهاء ولد در پاره ای از موارد، مطالب بسیار دقیق عرفانی را بوسیله زبان مجازی (تشبیه، استعاره و مجاز) و در کسوت لفظ، ادا می کند و به همین دلیل کلام او در بعضی مواقع پیچیده و مبهم است. ولی بهاء در بیشتر مواقع با شیوۀ نوینِ ادبی، تجارب پیچیدۀ باطنی خویش ...

full text

بررسی و تحلیل زبان عرفانی در آثار عین‌القضات همدانی

پیدایش تصوف و عرفان و ورود معانی، تجربه‌ها و آموزه‌های عرفانی به حوزه زبان منجر به شکل‌گیری زبانی خاص با نام زبان عرفانی شد. این زبان به دو قسم زبان عبارت و زبان اشارت تقسیم می‌شود. عارف در جریان سیر و سلوک خود به ‌اندیشه‌ها، حقایق و تجربه‌هایی دست می‌یابد که چگونگی بیان آن در قالب الفاظ،  به دلیل ماهیت این‌گونه معارف، به‌ سادگی امکان‌پذیر نیست. اما عرفا با به ‌کارگیری همه ظرفیت‌های زبان،  دریا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 1

pages  1- 23

publication date 2015-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023